Een ode aan niets doen en idealisme 24/8

Vandaag hoorde ik Paulien Cornelisse in Winteruur:

Liedje van de luie week - Hans Andreus

Maandag is kalmpjes aan dag
Dinsdag is kom ik begin's dag
Woensdag is zou ik het wel doen dag
Donderdag is dit is een bijzondere dag
Want vrijdag is morgen weer vrijdag
En zaterdag is 's avonds wordt het later dag
En zondag is eet je buikje rond dag
Dus maandag, tja maandag
Dat is weer kalmpjes aan dag

Het eerste wat in me opkomt is afkeer, oei... daar kan ik me niet in vinden. Na enkele seconden dringt het tot me door dat dat nu net heel erg de vinger legt op iets waar ik al lang mee worstel. Net zoals Paulien heb ik altijd wel het gevoel dat ik iets moet doen. Prestatiedwang, het lelijke kindje van onze westerse, vooruitstrevende, innovatieve samenleving. Een ode aan het niets doen, en dan niets doen zonder schuldgevoel, zoals Wannes Cappelle dat verwoord (hij had het dan wel over drie dagen binnenblijven en 24 kijken, maar toch).  Net zoals ik zou hij dat wel eens graag willen, maar kan hij het heel moeilijk. En waar voelen wij ons dan eigenlijk schuldig voor? Voor het genieten van eens lekker niets doen? Voor het feit dat we geen bijdrage leveren aan onze overhectische loop-je-eigen-voeten-voorbij-maatschappij?

Hier in Afrika kijken ze daar heel erg anders tegenaan, en ook dat heeft zijn keerzijde want de Zuid-Afrikaanse samenleving is niet zoals onze westerse samenleving. Ik was verbaasd toen ik merkte dat masterstudenten hier helemaal niet regelmatig (braaf zoals ik van 8.30 tot 17.30) naar school komen om aan hun thesis te werken, maar eerder van 11 tot 15u of gewoon thuisblijven. Sommige echter doen even regelmatige dagen als ik, maar dat is er maar eentje hier. Anthony komt bijna elke dag van 8 tot 17u en nee hij is geen nerd die een doctoraat doet over een onuitspreekbaar moeilijk kwantumfysica onderwerp (hierbij meteen mijn excuses aan Rune en andere fysica liefhebbers voor deze lage cliché). Hij is blij dat ik het heb opgemerkt, er zijn ook anderen die wel komen maar de hele dag rondlopen in de postgraduate room om met iedereen babbeltjes te slaan, dat schiet natuurlijk ook niet op. Wat hij me vertelt, kwam wel binnen want dit wat hier zo normaal is, is volgens hem de grootste reden voor de armoede in Afrika en de reden waarom Afrika ook in de toekomst arm zal blijven. Mensen willen wel betaald worden maar niet werken. 

Hetzelfde zie ik terug in een masterstudent die ook aan het project van Mokgadi werkt maar dan op een ander deel, zijn doel in het leven is rijk worden en niet per se specifiek voor een auto of een huis, gewoon rijk worden (ik heb hem de docu van de minimalists doorgestuurd nadat we er een gesprek over hadden onder het motto dat die jongens heel erg rijk zijn en vertellen hoe ze dat gedaan hebben, niet helemaal van de pot gerukt, toch?). Maar hij houdt niet van moeilijke dingen, dingen moeten makkelijk zijn en liefst ook vanzelf gaan, zonder te veel moeite. Dat vind ik een straffe combinatie.

Met mijn frans-sprekende buur had ik vandaag een ander gesprek. Hij vroeg zich af wat mij elke dag naar school brengt van 's ochtends tot 's avonds. Mijn eerste antwoord is dat ik mijn tijd hier goed wil benutten en dat ik met iets in mijn handen terug huiswaarts wil keren. Ik leg uit dat ik normaal gezien drie maanden vakantie had, dus dat ik wel iets terug wil voor die opoffering. Dat is niet wat hij wilde weten, waarom heb je in de eerste plaats al gekozen om die drie maanden leuke vakantie op te geven en in je eentje naar ZA te komen? Dat gaat iets moeilijker... omdat ik iets betekenisvol wilde doen met het project. En zelfs voor het project, what drives you? Ik wil de aarde beschermen tegen de mensheid. Nu knikt hij tevreden, dat gaat diep en enkel iets dat diep gaat is in staat een mens zo te duwen.

 En hij dan? vraag ik natuurlijk. Ik wist al dat hij een doctoraat doet in ergonomie en het met de hand in elkaar zetten van onderdelen. Hij legt me uit wat volgens hem de toekomstige ondergang van Afrika is. Er is een kloof tussen de almaar sneller gaande technologische vooruitgang, de 4e revolutie zogezegd en de huidige opleiding van werknemers. Automatisering komt overal en dat neemt banen weg. De werkloosheid in ZA is nu 30% en dat gaat volgens hem enkel stijgen. Steeds meer bedrijven trekken naar Europa en de VS omdat de geautomatiseerde technologie daar verder staat en productie zo sneller en goedkoper gaat (correct, papa?). Als jij een bedrijf had en je kon 10 producten maken per dag met 20 mensen die voor je werken en je kan 20 producten maken per dag met maar 5 mensen onder je en 3 robots die het werk veel preciezer en goedkoper doen, welke manier kies je dan? Die weg die het meeste winst oplevert voor het bedrijf (correct, opa?).

[Nu zijn we aanbeland bij het kapitalisme,  en nee dat is niet helemaal hetzelfde als betekenisloos consumisme, maar toch ga ik dat laten voor wat het is omdat ik daar mijn eigen ideeën wel over kan hebben, maar mezelf economisch niet sterk genoeg vind om me daar over uit te laten.]

Veel bedrijven vertrekken dus uit ZA en wat er in de plaats komt is import en afhankelijkheid. Dit werd mij ook verteld door de man van Memcon, waar we een aantal weken geleden op bedrijfsbezoek gingen. Memcon is een bedrijf dat allerlei membraangedreven processen op maat designed en installeert maar de membranen zelf importeert uit Duitsland. Als Mokgadi uitleg geeft over haar project en het doel van lokale productie, brengt hij dit ook aan. Heel goed en mooi als je het lokaal kan produceren, maar als het importeren van alle verschillende chemicaliën en materialen en de mankracht hier je meer kost dan het importeren van het product zelf dan is de onvermijdelijke toekomst van je zaak..langzaam doodbloeden. Ik herinner me dat ik er nogal ontzet buitenkwam, "de industrie is toch niets voor mij"...  

Vandaag vertelde Tumi, (een masterstudente van een andere universiteit die nu twee weken ook in Kosmos verblijft en samen met mij de bus neemt), dat vooral gsm's en computers ook goedkoper zijn als je ze van Europa of de VS laat overkomen, dan als je hier naar een winkel gaat. Globalisering=vernietigen van je eigen economie? Wat een farcen... Misschien schieten er over enkele jaren enkel nog maar fruit en groenten winkels over hier.. (Als dat het geval is zullen ze wel eens moeten investeren in hun postdienst) Maar zoiets maakt me best bang, want het is een economisch systeem zonder enige menselijkheid en het bepaalt het systeem waar onze hele wereldbol in meegaat, ik vraag me soms af waar dat toe gaat leiden..

Ik en Yonga kwamen tot de conclusie dat de wereld veel problemen heeft en dat wij de generatie zijn die ze moeten oplossen. Maar hoe gaat dat dan samen met dit oh zo mooi klinkende gedicht waarmee ik begon? Hoe verzoen je dat met de nood tot het verlagen van de eisen die je stelt aan jezelf. Want ik ben veel te hard voor mezelf geweest en dat heeft niet alleen mezelf pijn gedaan maar daarmee heb ik ook de mensen het dichtst rond mij pijn gedaan. Ik voel soms een groot verlangen naar op het vliegtuig stappen, alles maar laten voor wat het is en in een café gaan werken. Een verlangen naar relativering, naar zoals Milan Kundera het schreef "de bevrijding van je missie".. Maar hoe doe je dat als die missie zo'n groot deel van je persoonlijkheid vorm geeft? Weglopen van mijn missie voelt als weglopen van mezelf. Misschien is het enige wat ik nodig heb een verandering van perspectief. Of misschien heb ik helemaal niets nodig. Ik weet ook best dat (zoals de eerste persoon waartegen ik hier in dit ooh zo van vlees houdende ZA vertelde dat ik vegetariër was en waarom me ook meteen duidelijke maakte) ik echt de wereld niet ga redden door geen vlees en vis te eten..maar betekent dat dan dat ik de hele filosofie die daar de basis voor vormt moet achterlaten?

Natuurlijk niet. Misschien is het wel voldoende om die dingen waarin je gelooft te doen omdat ze dat klein stukje van jouw wereld dat bestaat uit een klein stukje aarde onder je voeten met dat kleine aantal mensen rondom jou een klein beetje meer glans geven. En niet omdat het de wereld gaat redden, want dat is een verantwoordelijkheid die enkel een superheld kan dragen, of gaan al die films tegenwoordig over het feit dat ook zij dat eigenlijk niet kunnen?

Sky above
Earth beneath
Peace within

Ja, daar moet ik nog aan sterk aan werken, te veel denken, te veel mugolifantenzorgen. Maar eerlijk, zijn er echt mensen op de wereld die zich niet ergens zorgen over maken? Is dat denken nu ook niet net wat ons ook zo mens maakt?

Cogito ergo sum 

tot schrijfs beste vrienden!

              

Ps De foto's in deze blog zijn genomen tijdens de zondagse wandeling in Moreletakloof, de lente is hier volop intrede aan het maken!